TỔNG QUAN VỀ ZAMBIA
1. Thông tin chung
| Tên đầy đủ | Cộng hòa Zambia |
| Vị trí địa lý | Quốc gia vùng nam Châu Phi, phía tây của Angola |
| Diện tích Km2 | 752,614 |
| Tài nguyên thiên nhiên | đồng, coban, sắt, than, vàng, bạc, uranium, năng lượng hydro |
| Dân số (triệu người) | 14.22 |
| Cấu trúc dân số | 0-14 tuổi: 46.2% 15-24 tuổi: 20% 25-54 tuổi: 28.5% 55-64 tuổi: 2.9% Trên 65 tuổi: 2.4% |
| Tỷ lệ tăng dân số (%) | 2.890 |
| Dân tộc | người Phi 98.7%, người Châu Âu 1.1%, khác 0.2% |
| Thủ đô | Lusaka |
| Quốc khánh | 24/10/1964 |
| Hệ thống pháp luật | dựa trên luật Anh và các quy định địa phương |
| GDP (tỷ USD) | 23.68 |
| Tỷ lệ tăng trưởng GDP (%) | 6.5 |
| GDP theo đầu người (USD) | 1700 |
| GDP theo cấu trúc ngành | nông nghiệp: 20.2% công nghiệp: 33.5% dịch vụ: 46.3% |
| Lực lượng lao động (triệu) | 5.839 |
| Lực lượng lao động theo lĩnh vực nghề nghiệp | nông nghiệp: 85% công nghiệp: 6% dịch vụ: 9% |
| Sản phẩm Nông nghiệp | Ngô, lúa miến, gạo, hạt đậu, hạt hướng dương, rau, hoa, thuốc lá, bông, đường mía, sắn, cà phê, gia súc, dê, lợn, gia cầm, trứng sữa, da sống |
| Công nghiệp | Khai thác và chế biến đồng, xây dựng, thực phẩm, đồ uống, hóa chất, dệt may, phân bón, nghề làm vườn |
| Xuất khẩu (triệu USD) | 8346 |
| Mặt hàng xuất khẩu | Coban và đồng chứa coban, điện, thuốc lá, hoa, bông |
| Đối tác xuất khẩu | Trung Quốc, Thụy Sỹ, CH Congo, Nam Phi, Hàn Quốc |
| Nhập khẩu (triệu USD) | 7279 |
| Mặt hàng nhập khẩu | Máy móc, thiết bị vận tải, sản phẩm dầu mỏ, điện, phân bón, thực phẩm, quần áo |
| Đối tác nhập khẩu | Nam Phi, Trung Quốc, CH Congo, Cô oét |
Nguồn: CIA 2013
2. Vị trí địa lý
Zambia nằm ở khu vực Nam Phi, Bắc giáp Cộng hòa Dân chủ Congo, đông bắc giáp Tanzania, Đông giáp Malawi, Đông Nam giápMozambique, Nam giáp Zimbabwe và Namibia, Tây giáp Angola. Phần lớn lãnh thổ là cao nguyên tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình 900-1.500 m, bị cắt ngang bởi các vùng lưu vực sông Zambezi, sông Luangwa và sông Kafue. Ở phía đông, dãyMuchinga (l.840 m) tạo nên phần chủ yếu của địa hình
Khí hậu:
Nếu bạn nhìn vào bản đồ, Zambia dường như là trực tiếp ở vùng nhiệt đới, nhưng nhờ vị trí đất liền và cao của nó, nó không có mùa rõ rệt chạy như sau:
- Mùa khô – Tháng 5-tháng 8. Thời gian thú vị nhất của năm, với nhiệt độ 24-28 °C vào ban ngày, có thể hạ xuống 7 °C vào ban đêm. Có lẽ là thời gian tốt nhất trong năm để thăm Zambia: đến sớm trong mùa khô cho Birdwatching hoặc là nhìn thấy Vic Falls tại lớn nhất của họ, hoặc sau khi các bụi cây đã khô cạn cho tốt trò chơi phát hiện trên safari.
- Mùa nóng – Tháng 9-tháng 11. Nhiệt độ tên lửa lên tới 38-42 °C như thiêu đốt và những đám mây xoáy bụi làm cho lái xe trên con đường đất cơn ác mộng của một hen. Nếu bạn có thể mất nhiệt, tuy nhiên, đó là một thời điểm tốt để săn như cụm động vật hoang dã xung quanh vài lỗ tưới nước còn lại.
- Mùa mưa – tháng 12-tháng 4. Nhiệt độ nguội đến 32 °C, hay như vậy và, đúng như tên gọi, có rất nhiều mưa – đôi khi chỉ là một hoặc hai giờ, đôi khi cho ngày kết thúc. Đường giao thông chưa phủ trở thành cơn ác mộng bùn vượt qua, và nhiều nhà nghỉ đi săn gần.
Nhiệt độ làm biến động dựa trên độ cao, nếu bạn đang ở trong một thung lũng (chẳng hạn như Zambezi) trời sẽ ấm hơn và nếu bạn là cao hơn (Kasama) trời sẽ được mát.
3. Kinh tế
Zambia là nước có nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, công nghiệp khai khoáng không đáng kể mặc dầu có nhiều tài nguyên thiên nhiên.
Nông nghiệp có hiệu suất thấp: ngành chăn nuôi bò trên các đồng cỏ, các loại cây lương thực (ngô, sắn, khoai lang, cây hướng dương, lúa miến) chỉ chiếm 7% diện tích đất đai. Thuốc lá là mặt hàng nông sản xuất khẩu duy nhất.
Sản xuất năng lượng thủy điện dồi dào (đập Kariba trên sông Zambezi), xuất khẩu một phần sang Zimbabwe. Ngành công nghiệp khai thác mỏ (đồng, một vài kim loại hiếm, coban, kẽm) phát triển ở vành đai Copper Belt ở Bắc.
Kinh tế đất nước lâm vào tình trạng suy thoái cho đến năm 1999. Tình hình kinh tế được khôi phục với mức tăng trưởng đạt gần 4.7%, nhưng nạn lạm phát gia tăng mạnh, khoảng 50% lực lượng lao động thất nghiệp trong năm 2001.
Zambia có nhiều tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt đồng (trữ lượng 1 tỉ tấn, chiếm 90% thu nhập ngoại tệ xuất khẩu). Zambia có còn có kẽm, coban, vàng, uranium, chì v.v… Những năm 1980, giá đồng trên thị trường giảm nên đã tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Zambia không có đường ra biển nên có khó khăn trong xuất nhập khẩu hàng hóa. Công nghiệp khai khoáng và du lịch Zambia khá phát triển; trong nông nghiệp ngành chăn nuôi gia súc, trồng bông, rau quả tương đối phát triển, tuy nhiên hiện nay Zambia còn phải nhập khẩu máy móc, dầu khí và lương thực, nhất là gạo. Zambia nhập hàng của Nam Phi (47,3%), UAE (10,4%), Zimbabwe 5,7%, Na uy (4%) (năm 2006).
4. Văn hoá – xã hội
Tổng số người biết đọc, biết viết đạt 78,2%, nam: 85,6%, nữ: 71,3%.
Giáo dục được miễn phí, 100% số trẻ em được học hết tiểu học. Dăm-bi-a có 2 trường đại học, 4 trường sư phạm đào tạo giáo viên và 14 trường kỹ thuật và dạy nghề.
Cả nước có 12 bệnh viện lớn và 60 trung tâm y tế nhỏ để chămsóc sức khoẻ, nhưng phần lớn đều nằm ở đô thị. Tình trạng thiếu dinh dưỡng, các bệnh do nghèo đói còn khá phổ biến.
Những danh thắng dành cho du lịch, nghỉ ngơi và giải trí: ở Thủ đô, thác nước Vích-to-ri-a, công viên quốc giaCa-phua, vịnh Ca-xép, vịnh hồ Tan-ga-ni-ka..
5. Nhân khẩu
Dân số hiện nay của Zambia là 11,86 triệu người. Trong đó người châu Phi và người gốc châu Á thuộc 73 bộ tộc chiếm 98,7%,người gốc châu Âu chiếm 1.1%, các dân tộc khác 0.2%. Ngôn ngữ chính thức là tiếng Anh, ngoài ra còn 5 thứ tiếng khác như tiếng Bantu, tiếng Hindi v.v…
6. Tôn giáo
Zambia là chính thức một quốc gia Kitô giáo theo hiến pháp năm 1996, nhưng cũng có nhiều truyền thống tôn giáo tồn tại.
Giáo phái Kitô giáo bao gồm: Trưởng Lão, Công giáo Rôma, Anh giáo, Phong trào Ngũ Tuần, Tin Lành, Giáo hội Cơ Đốc Phục Lâm, Nhân chứng Jehovah, Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô, và một loạt các giáo phái Tin Lành khác.
Giáo hội Công giáo Rôma ở Zambia có khoảng 3 triệu người trong nước – khoảng một phần tư dân số. Có mười giáo phận, hai tổng giáo phận.
Anh giáo là giáo phái Tin Lành lớn nhất cả nước. Ngày nay, có ít nhất 600.000 người Anh giáo, 15 giáo xứ, 250 chi hội và khoảng 400 linh mục Anh giáo ở Zambia.
Khoảng 1% dân số là người Hồi giáo, hầu hết sống ở khu vực đô thị. Mặc dù Zambia chính thức là một nước Kitô giáo nhưng việc tự do tôn giáo được đảm bảo và người Hồi giáo nói chung được chấp nhận trong xã hội. Ngoài ra còn có một cộng đồng nhỏ người Do Thái, chủ yếu là Ashkenazis. Đức tin Bahá’í ở Zambia có hơn 160.000 thành viên, hay 1,5% dân số.
7. Giáo dục – y tế
Giáo dục: Chương trình giáo dục miễn phí (học sinh phải trả tiền sách vở). Khoảng 100% số học sinh học xong bậc tiểu học và 1/4 số đó học lên trung học. Zambia có hai trường đại học, bốn trường sư phạm và 14 trường kĩ thuật-dạy nghề.
Y tế: Chăm sóc y tế khá đầy đủ. Cả nước có 12 bệnh viện lớn và hơn 60 trung tâm y tế nhỏ, phần lớn đều ở đô thị. Tại Zambia, người ta sử dụng cả y học hiện đại lẫn cổ truyền trong việc chữa trị. Những bệnh nhân không có khả năng chi trả được điều trị miễn phí. Tình trạng thiếu dinh dưỡng, mất vệ sinh và các bệnh tật do đói nghèo gây ra khá phổ biến.