TỔNG QUAN VỀ KYRGYZSTAN
1. Thông tin chung
| Tên đầy đủ |
Cộng hòa Kyrgyzstan |
| Vị trí địa lý |
Nằm ở Trung Á , phía Tây của Trung Quốc |
| Diện tích Km2 |
198,500 |
| Tài nguyên thiên nhiên |
Thuỷ năng, vàng và kim loại hiếm, than đá, dầu , khí tự nhiên, nefelin, thuỷ ngân, chì, kẽm, bitmut |
| Dân số (triệu người) |
5.55 |
| Cấu trúc dân số |
0-14 tuổi: 29.7%
15-24 tuổi: 19.4%
25-54 tuổi: 39.2%
55-64 tuổi: 6.8%
Trên 65 tuổi: 4.9% |
| Tỷ lệ tăng dân số (%) |
0.970 |
| Dân tộc |
Người Kyrgyz, Uzbek, người Nga, Dungan,người Ukraina, Uygur, dân tộc khác |
| Thủ đô |
Bishkek |
| Quốc khánh |
31/8/1991 |
| Hệ thống pháp luật |
Dựa theo luật pháp của Pháp và của Nga |
| GDP (tỷ USD) |
13.47 |
| Tỷ lệ tăng trưởng GDP (%) |
1 |
| GDP theo đầu người (USD) |
2400 |
| GDP theo cấu trúc ngành |
nông nghiệp: 20.2%
công nghiệp: 27.3%
dịch vụ: 52.5% |
| Lực lượng lao động (triệu) |
2.344 |
| Lực lượng lao động theo lĩnh vực nghề nghiệp |
nông nghiệp: 48%
công nghiệp: 12.5%
dịch vụ: 39.5% |
| Sản phẩm Nông nghiệp |
Thuốc lá, bông, khoai tây, rau, nho, hoa quả, cừu, dê, bò, len |
| Công nghiệp |
Máy móc loại nhỏ, dệt may, chế biến thực phẩm, xi măng, giày, gỗ xẻ, máy lạnh, đồ gỗ, động cơ điện tử, vàng, kim loại hiếm |
| Xuất khẩu (triệu USD) |
2294 |
| Mặt hàng xuất khẩu |
Bông, len, thịt, thuốc lá, vàng, thủy ngân, urani, khí tự nhiên, thủy năng,máy móc, giầy |
| Đối tác xuất khẩu |
Trung Quốc, Nga, Uzbekistan, Kazakhstan, Tiểu vương quốc A rập Thống nhất, Afghanistan, Thổ Nhĩ Kỳ |
| Nhập khẩu (triệu USD) |
4272 |
| Mặt hàng nhập khẩu |
Dầu và khí, máy móc và thiết bị, hóa chất, thực phẩm |
| Đối tác nhập khẩu |
Trung Quốc, Nga, Kazakhstan |
Nguồn: CIA 2013
2. Vị trí địa lí, khí hậu
Thuộc Trung Á. Phần lớn lãnh thổ của Ki-rơ-gi-xtan nằm trong dãy núi Thiên Sơn và A-lay. Ở khu vực Pích Pô-be-đư có đỉnh cao nhất, 7.439m. các vùng đất thấp và hẹp của thung lũng Chu (ở phía bắc) và một phần của thung lũng Pơ-ga-na (ở phía tây) là nơi sinh sống của số đông dân cư Ki-rơ-gi-xtan. Hồ I-sắc-ki-rum rộng 6.200km2.
Khí hậu: Độ cao và vị trí nằm sâu trong nội địa châu Á làm cho khí hậu của Ki-rơ-gi-xtan mang đậm tính lục địa. Nhiều nơi có lượng mưa thấp.
3. Kinh tế
Dù có sự giúp đỡ của các nhà tài trợ lớn phương Tây, gồm cả Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng thế giới và Ngân hàng phát triển Châu Á, Cộng hoà Kyrgyz vẫn phải đối mặt với những khó khăn về kinh tế từ sau độc lập.
Ban đầu, đó là hậu quả của sự tan vỡ khối thương mại Xô viết dẫn tới mất thị trường, cản trở sự chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường tự do của nước này. Chính phủ đã giảm chi tiêu, chấm dứt đa số các khoản trợ giá, và đưa ra áp dụng thuế giá trị gia tăng. Nói chung, chính phủ có vẻ kiên quyết chuyển đổi sang một nền kinh tế thị trường.
Thông qua biện pháp cải cách và ổn định, chính phủ muốn thiết lập những nền tảng cho một sự phát triển kinh tế lâu dài và bền vững. Các biện pháp cải cách đã giúp Cộng hòa Kyrgyz gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) ngày 20 tháng 12 năm 1998.
Kinh tế Cộng hòa Kyrgyz đã bị ảnh hưởng nặng nề sau sự sụp đổ của Liên bang Xô viết và sự biến mất của một thị trường rộng lớn. Năm 1990, khoảng 98% xuất khẩu Kyrgyz là tới những khu vực khác thuộc Liên bang Xô viết.
Vì thế, tình hình nền kinh tế quốc gia đầu những năm 1990 ở đây tồi tệ hơn bất kỳ một nước cộng hòa nào khác thuộc Liên bang Xô viết cũ ngoại trừ các quốc gia bị ảnh hưởng bởi những cuộc chiến tranh: Armenia, Azerbaijan, và Tajikistan, khi các nhà máy, các hợp tác xã nông nghiệp sụp đổ cùng sự biến mất của các thị trường truyền thống.
Tuy tình hình kinh tế đã có cải thiện đáng kể trong vài năm qua, và đặc biệt từ năm 1998, nhiều vấn đề vẫn tồn tại như nhu cầu về các khoản thu thích ứng từ thuế và tạo lập được một mạng lưới an sinh xã hội thích hợp.
Nông nghiệp là một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Cộng hòa Kyrgyz; xem Nông nghiệp Kyrgyzstan. Tới đầu thập niên 1990, lĩnh vực nông nghiệp tư nhân chiếm khoảng một phần ba tới một nửa sản lượng thu hoạch. Năm 2002 nông nghiệp chiếm 35.6% GDP và khoảng một nửa lực lượng lao động. Lãnh thổ Cộng hoà Kyrgyz chủ yếu là đồi núi, thích hợp cho chăn nuôi, hoạt động nông nghiệp lớn nhất, với những sản phẩm chính là len, thịt, và các sản phẩm sữa.
Cây trồng chủ chốt gồm lúa mì, củ cải đường, khoai tây, bông, thuốc lá, rau, và quả. Bởi giá nhập khẩu các sản phẩm hóa chất nông nghiệp và dầu mỏ tăng cao, đa số các hoạt động nông nghiệp được thực hiện bằng tay hay bằng sức ngựa, như hàng thế hệ trước. Chế biến sản phẩm nông nghiệp là một yếu tố then chốt của kinh tế công nghiệp, cũng như là một trong những lĩnh vực thu hút đầu tư nước ngoài lớn nhất.
Cộng hoà Kyrgyz sở hữu nhiều nguồn tài nguyên khoáng sản nhưng có trữ lượng dầu mỏ và khí tự nhiên thấp; nước này phải nhập khẩu dầu mỏ và khí gas. Trong số các nguồn tài nguyên khoáng sản có than, vàng, uranium, antimony, và các kim loại hiếm khác. Luyện kim là một ngành công nghiệp quan trọng, và chính phủ hy vọng đây sẽ là lĩnh vực thu hút đầu tư nước ngoài mạnh.
Chính phủ đã khuyến khích sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực khai thác và chế biến vàng. Các nguồn tài nguyên nước phong phú của Cộng hòa Kyrgyz và địa hình đồi núi cho phép nước này sản xuất và xuất khẩu một lượng lớn năng lượng thủy điện.
Ở mức độ địa phương, kinh tế chủ yếu là kinh doanh nhỏ. Một lượng lớn giao dịch thương mại địa phương diễn ra tại các chợ và kiốt ở các làng. Hàng hóa tiêu dùng như khí đốt (nhiên liệu) thường được bán ven đường trong các thùng chứa. Một lượng đáng kể thương mại diễn ra ngoài tầm kiểm soát của nhà nước.
Tại các làng hẻo lánh tình trạng thiếu thốn hàng hóa tiêu dùng cũng thường xảy ra. Vì thế phần đông các gia đình đều có khả năng tự cung tự cấp về lương thực. Có sự khác biệt rất lớn giữa kinh tế thành thị và nông thôn.
Các mặt hàng xuát khẩu chính là các loại kim loại màu và khoáng sản, sản phẩm len cùng các sản phẩm nông nghiệp, năng lượng điện, và một số sản phẩm cơ khí. Nhập khẩu gồm dầu mỏ và khí gas, kim loại màu, hóa chất, đa số các loại máy móc, len và các sản phẩm giấy cùng một số loại thực phẩm và vật liệu xây dựng. Các đối tác thương mại chính của nước này là Đức, Nga, và các nước láng giềng Trung Quốc, Kazakhstan và Uzbekistan.
4. Văn hóa
Truyền thống:
Một hành động đã bị cấm đoán nhưng vẫn thường diễn là truyền thống bắt cóc cô dâu
Hiện đang có tranh cãi về việc liệu hành động bắt cóc cô dâu có thực sự là một truyền thống hay không. Một số lý lẽ xung đột có thể xuất phát từ việc các cuộc hôn nhân có sắp xếp là một hành động truyền thống, và một trong những cách thoát khỏi những cuộc hôn nhân có sắp xếp đó là tổ chức một cuộc “bắt cóc.” Xem Báo cáo của Human Rights Watch “Cam chịu Bạo lực: Nhà nước không thể ngăn chặn những vụ lạm dụng và bắt cóc phụ nữ tại Kyrgyzstan” xuất bản tháng 9 năm 2006, Vol. 18, No.9.
Tôn giáo:
* Kyrgyzstan là một quốc gia thế tục. Trong thời Xô viết, quốc gia vô thần được khuyến khích.
* Tôn giáo chủ yếu của nước này là Hồi giáo Sunni (đặc biệt là trường phái Hanafi) – khoảng 70% vào thời điểm năm 1994.[6] Hồi giáo tại Kyrgyzstan là một nền tảng văn hóa chứ không phải là sự thực hiện nghi thức hàng ngày đối với một số người.
* Các nhà thờ Thiên chúa giáo chính là Chính thống Nga và Chính thống Ukraine. Một cộng đồng nhỏ người Đức là các tín đồ Tin lành Thiên chúa, chủ yếu thuộc phái Lutheran và Baptist[2].
* Các truyền thống duy linh vẫn tồn tại, và là những ảnh hưởng từ Phật giáo như hành động treo cờ phướn trên những cây thiêng.
* Một số lượng nhỏ Người Do Thái Bukharian sống tại Kyrgyzstan, nhưng trong thời kỳ Liên bang Xô viết sụp đổ đa số họ đã tới Hoa Kỳ và Israel.
Cờ:
Mặt trời tỏa 40 tia nắng vàng ở trung tâm lá cờ thể hiện 40 chiến binh của người anh hùng thần thoại Manas. Các đường bên trong mặt trời thể hiện ngôi vua hay tunduk (Kyrgyz түндүк) của một yurt, một biểu tượng được lặp lại trên nhiều công trình kiến trúc Kyrgyz. Phần màu đỏ trên lá cờ biểu hiện hòa bình và sự cởi mở của Kyrgyzstan.
5. Ngôn ngữ chính thức
Kyrgyzstan là một trong hai trong số năm nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ở Trung Á còn giữ tiếng Nga là một ngôn ngữ chính thức (tiếng Kazakhstan là ngôn ngữ kia). Nước này đã thêm tiếng Kyrgyz để trở thành quốc gia có hai ngôn ngữ chính thức vào tháng 9 năm 1991. Đây là một tín hiệu rõ ràng cho những người Nga sinh sống ở Kyrgyzstan rằng họ được chào đón trong nước cộng hòa mới, trong một nỗ lực nhằm tránh tình trạng chảy máu chất xám.
Tiếng Kyrgyz là một thành viên thuộc nhóm ngôn ngữ Turkic và được viết bằng ký tự Ả Rập cho đến tận thế kỷ 20. Ký tự Latinh đã được đưa ra và chấp nhận năm 1928, và sau đó đã được thay thế bởi ký tự Kirin năm 1941.
Nói chung, tất cả mọi người trong nước đều hiểu và nói tiếng Nga, ngoại trừ tại một số vùng xa xôi hẻo lánh. Tiếng Nga là tiếng mẹ đẻ của đa số dân cư Bishkek, và hầu hết các giao dịch thương mại cũng như chính trị đều được tiến hành bằng ngôn ngữ này. Cho tới gần đây, tiếng Kyrgyz vẫn là ngôn ngữ được sử dụng tại gia đình, và hiếm khi được dùng trong các cuộc gặp gỡ hay các sự kiện khác.
Tuy nhiên, đa số các cuộc họp nghị viện hiện nay được tiến hành bằng tiếng Kyrgyz, với phiên dịch đồng thời cho những người không nói tiếng Kyrgyz.
6. Ẩm thực
Cách thức chuẩn bị và các thành phần chính bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi lối sống du mục. Vì vậy nhiều kỹ thuật nấu ăn của người Kyrgyz có lợi cho việc bảo quản thực phẩm lâu dài. Thịt là tâm điểm trong món ăn của người Kyrgyz – lối sống di cư không cho phép họ trồng rau quả. Chính vì điều đó, những người ăn chay sẽ cảm thấy khá khó khăn trong việc tìm kiếm các món ăn đáp ứng nhu cầu của họ. Du lịch đến Kyrgyzstan bạn sẽ nhận ra thịt cừu và thịt bò là những loại ưa thích, và xuất hiện nhiều trong các món ăn của người Kyrgyz.
Beshbarmark, theo tiếng Kyrgyz có nghĩa là “năm ngón tay”. Sự hòa quyện của thịt ngựa và sợi mì khiến món ăn khá trơn trượt khi sử dụng muỗng hay nĩa, vì thế người Kyrgyzstan sử dụng tay khi ăn món này. Điều thú vị là beshbarmak cũng là món ăn truyền thống của đất nước Kazakhstan
Món Beshbarmark
Một món ăn truyền thống khác mà bạn phải thử khi đi du lịch Kyrgyzstan là plov hoặc được gọi là osh. Một món cơm thập cẩm bao gồm cà rốt thái sợi, hành tây, thịt bò hoặc thịt cừu cùng rất nhiều dầu, đôi khi được thêm chút nho khô để tăng mùi vị. Ăn kèm với món Plov và Besh Barmark là salad, thường được trộn giống như món kim chi của xứ Hàn
Món plov với màu sắc đậm đà
Ẩm thực Kyrgyzstan cũng bao gồm các món bánh bao manti, thịt nướng shashlik, món mì nước lagman giống với các nước khác trong khu vực Trung Á
Manti cũng là món ăn truyền thống của người Kyrgyzstan
Ngoài ra, các món ăn ở Kyrgyz sử dụng rất ít nước sốt. Tuy nhiên ở miền Nam Kyrgyzstan, chúng được sử dụng nhiều hơn. Trong ẩm thực Kyrgyz, nước sốt chỉ nhằm mục đích đem đến hương vị của món ăn chứ không phải thay đổi nó như một loại gia vị.
Đàn ông thường được coi là những người nấu ăn giỏi nhất. Nhiều người nghĩ rằng, phụ nữ sẽ làm hỏng đồ ăn và chỉ có thể chăn nuôi gia súc trong nhà. Trong nhiều quán rượu và nhà hàng, đầu bếp thường là đàn ông. Phụ nữ chỉ được bắt gặp nấu ăn ở các cơ sở phục vụ các món ăn Nga hoặc Châu Âu. Vào cuối bữa ăn , hãy đưa bàn tay lên và đọc thuộc lòng từ omin – tương đương với “amen”. Đây là một nghi lễ cầu nguyện của người Hồi Giáo. Đôi khi họ sẽ nói thêm một vài từ nhưng thường xuyên hơn vẫn là lời cầu nguyện cùng việc đặt tay chiếu lệ lên mặt.
7. Cảnh quan thiên nhiên
SARY CHELEK BIOSPHERE RESERVE
Có rất nhiều nơi để khám phá ở Kyrgyzstan, nhưng khá ít người nghĩ đến việc khám phá Khu dự trữ sinh quyển Sary Chelek. Nằm tách biệt với phần còn lại của thế giới, Sary Chelek có 7 hồ nguyên sơ, nhiều loài chim, nai, dê núi sừng dài, nhím và heo rừng. Sary Chelek nằm ở tỉnh Jalal-Abad giữa Dãy núi Chatkal và Oynok.
Khu dự trữ sinh quyển Sary Chelek
TASH RABAT
Có một số địa danh lịch sử ở Kyrgyzstan phổ biến với du khách, nhưng được nhiều người biết đến nhất thì phải kể đến Tash Rabat
LENIN PEAK
Đỉnh Lenin là đỉnh núi cao 7.134 mét ở Kyrgyzstan mà chỉ các nhà leo núi nghiệp dư và chuyên nghiệp chinh phục được, đây là một điểm đến ngoạn mục, nơi bạn có thể cảm thấy như đang đứng trên đỉnh của thế giới!
Núi Sulaiman Too
Một danh sách các điểm tham quan ở Kyrgyzstan sẽ không hoàn thành nếu không có ngọn núi nổi tiếng này. Nằm ở giữa thành phố phía nam của Osh, Mount Sulaiman Too được coi là một nơi linh thiêng bởi những người của đức tin Hồi giáo và thường xuyên được truy cập bởi khách du lịch là tốt. Núi Sulaiman Too có một bảo tàng lớn cũng như một số di tích lịch sử bao gồm 2 nhà thờ Hồi giáo từ thế kỷ 16, một số lượng lớn các bức tranh khắc đá và phòng tắm thời trung cổ vẫn còn.
Trên đây là những thông tin cần biết về tổng quan đất nước Kyrgyzstan mà chúng tôi cung cấp để du khách tham khảo trước khi bắt đầu một chuyến đi đến Kyrgyzstan. Chúc các bạn vui vẻ và có một chuyến đi đáng nhớ.
